اشتباه برخی رسانه‌ها در تلقی ارقام خالص حساب سرمایه به عنوان میزان فرار سرمایه ‌

به گزارش خریدار به نقل از روابط عمومی بانک مرکزی، هنگامی که اقتصاد با مازاد «حساب جاری» مواجه است، این مازاد در اشکال مختلف و با علامت منفی در ‌حساب مالی و سرمایه‌ یا ‌خالص حساب سرمایه‌ نمود می‌یابد. بنابراین، علامت منفی ‌خالص حساب مالی و سرمایه‌ یا ‌خالص حساب سرمایه‌ نشان‌دهنده افزایش خالص مطالبات از دنیای خارج است و لذا تلقی ارقام این دو حساب به عنوان فرار سرمایه از کشور کاملاً نادرست است.

‌برخی از رسانه ها در روزهای اخیر با استناد به آمار منتشر شده در خصوص خالص حساب سرمایه بانک مرکزی و مقایسه آن با ارقام سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران (FDI) طی سالهای 2016 تا 2020 که توسط سازمان توسعه و تجارت سازمان ملل (آنکتاد) منتشر شده، دو نکته را منتشر کرده اند.

نکته اول به این موضوع اشاره دارد که طی دوره‌های مورد بررسی شتاب خروج سرمایه به مراتب بیشتر از ورود سرمایه بوده است و نکته دیگر اینکه مجموع خروج سرمایه در حد فاصل سال‌های 1380 تا 1400 بالغ بر 200 میلیارد دلار تخمین زده می‌شود و لذا خروج سرمایه شدت گرفته است.

در خصوص این موضوع ابتدا لازم به اشاره است که ارقام جدول تراز پرداخت‌ها دارای ماهیت حسابداری بوده و ارقام با علائم مثبت و منفی دارای تعابیر و تفاسیر خاص خود هستند. در این ارتباط لازم به توضیح است که تراز حساب جاری‌ جدول ترازپرداخت‌ها نشان‌دهنده خالص مبادلات بین اشخاص مقیم و غیرمقیم روی منابع واقعی (کالاها، خدمات، درآمد و انتقالات جاری) بوده و بخش قابل توجهی از تحولات ‌حساب مالی و سرمایه‌ یا ‌خالص حساب سرمایه‌ انعکاس مالی رویدادهایی است که در ذیل حساب جاری محقق می‌گردد.

به این ترتیب هنگامی که اقتصاد با مازاد ‌حساب جاری‌ مواجه است، این مازاد در اشکال مختلف و با علامت منفی در ‌حساب مالی و سرمایه‌ یا ‌خالص حساب سرمایه‌ نمود می‌یابد.

بنابراین، علامت منفی ‌خالص حساب مالی و سرمایه‌ یا ‌خالص حساب سرمایه‌ نشان‌دهنده افزایش خالص مطالبات از دنیای خارج است و لذا تلقی ارقام این دو حساب به عنوان فرار سرمایه از کشور کاملاً نادرست است.

به علاوه لازم به اشاره است که در گزارشات مربوط به سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی ارائه شده توسط سازمان توسعه و تجارت سازمان ملل (آنکتاد)، تنها ارقام آن بخش از جریانات سرمایه‌ای اعلام می‌گردد که مطابق با تعریف سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی هستند در حالی که ‌حساب مالی و سرمایه‌ جدول ترازپرداخت‌های خارجی منطبق بر دستورالعمل‌های صندوق بین‌المللی پول، طیف وسیع‌تری از جریانات سرمایه‌ای شامل «سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی»، «سرمایه‌گذاری در سبد مالی» و «سایر سرمایه‌گذاری‌ها» را نیز شامل می‌شود. بر این اساس، مقایسه ارقام خالص حساب سرمایه جدول ترازپرداخت‌ها با ارقام سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی ارائه شده توسط آنکتاد، نادرست است.

با وجود مطرح شدن این موضوع در نشریات و جراید گوناگون به کرات و به اشکال مختلف و پاسخ بانک مرکزی به این مطالب، همچنان برداشت اشتباهی نسبت به علامت منفی ‌حساب مالی و سرمایه‌ و ‌خالص حساب سرمایه‌ وجود دارد و رقم این حساب‌ها به عنوان میزان فرار سرمایه از کشور مطرح می‌‌شود که امید می‌رود، با توجه به شرایط اقتصادی کنونی و حساسیت انتظارات آحاد اقتصادی در خصوص تحولات فضای اقتصاد کلان نسبت به این دست از اخبار، مطرح شدن اینگونه مطالب در نشریات، رسانه‌ها، پایگاه‌های خبری و غیره با دقت‌نظر و توجه بیشتری صورت بگیرد.